با توجه به اهمیت موضوع و نقش محیط زیست در حیات بشر این سمینار با همکاری مؤسسه‌ی دیده‌بان محیط زیست به منظور آگاهی‌دهی و بررسی علمی محیط زیست تحت عنوان “سخن سبز” روز پنج‌شنبه ۲۹/۷/۱۳۹۵ در دانشگاه خاتم‌النبیین ^(ص) برگزار گردید. در این سمینار سخنرانان به ایراد سخن پرداخته و هر کدام مورد جنبه‌های خاصی از محیط زیست را به بحث و بررسی گرفتند. جناب آقای دکتر سید یوسف موسوی معاونت محترم علمی تدریسی دانشگاه خاتم‌النبیین ^(ص) به عنوان سخنران این سمینار به بررسی موضوع انسان و محیط زیست پرداخته گفت: محیط زیست به همه‌ی محیط‌هایی که در آن‌ها زندگی جریان دارد گفته می‌شود. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی خارجی غیر زنده و موجودات زنده که با هم در کنش متقابل هستند محیط زیست را تشکیل می‌دهند و این محیط بر رشد و نمو و رفتار موجودات تأثیر می‌گذارند. دکتر موسوی در ادامه‌ی سخنانش به منظور بیان کنش متقابل جانداران و محیط بی‌جان خصوصیات موجودات زنده را چنین بیان داشت:

موجودات زنده دارای خصوصیات و ویژگی‌های هستند که با کمک آن‌ها می‌توان آن‌ها را از موجودات غیر زنده تشخیص داد.این ویژگی‌ها به قرار زیر می باشند:

۱- سازماندهی بدن (Organization): اساس ساختمان بدن همه‌ی موجودات زنده یکسان است چون بدن تمام جانداران از اجزای ساختمانی به نام سلول ساخته شده اند.موجودات زنده با وجود آنکه دارای انواع گوناگون و متفاوت اند ولی همه ی آن ها لز لحاظ دارا بودن ساختمان سلولی شباهت بسیاری به هم دارند.

۲- تغذیه Nutrition)): موجودات زنده با محیط خارج در تبادل دایمی هستند.هدف از تغذیه فراهم کردن مواد اولیه ی لازم برای تأمین انرژی و رشد و نمو است.مجموعه واکنش هایی که در بدن جاندار صورت می پذیرد و طی آن تغییراتی در موادغذایی داده می شود متابولیسم نامیده می شود. در بدن جانوران پرسلولی چند دستگاه از جمله دستگاه های گوارش،تنفس و دفع در اعمال تغذیه شرکت دارند.

۳- رشد و نمو (Growth and development) : منظور از رشد، افزایش غیرقابل برگشت ابعاد جاندار می باشد.در هنگام رشد مقدار مواد زنده افزایش می یابد. در جانداران پرسلولی رشد حاصل از افزایش تعداد سلول ها و رشد ابعاد سلول ها می باشد. منظور از نمو تغییراتی است که طی آن ها سلول ها به شکل های مختلف درآمده و بافت یا اندام های خاصی را پدید می آورند.

۴-تولید مثل(Self-perpetuation): اختصاصی ترین ویژگی موجودات زنده می باشد که مشابه آن در موجودات غیر زنده دیده نمی شود برای مثال زیست شناسان تنها به دلیل توانایی تولید مثل،آن ها را جزء جانداران به حساب می‌آورند در صورتی که ویروس‌ها بر خلاف سایر جانداران رشد،تغذیه و حرکت ندارند.

۵-تحریک پذیری (Response): همه‌ی موجودات زنده در برابر عوامل مختلف محیطی از خود نوعی حساسیت نشان می‌دهند.این خصوصیت را تحریک پذیری می نامند . برای مثال اگر گلدان شمعی را در کنار پنجره قرار دهیم برگ های گیاه به تدریج به سمت نور می چرخد و یا این که ریشه ی گیاه در جهت نیروی جاذبه رشد می کند.

۶-تطابق بامحیط(Adaption) : قابلیت تطبیق موجود زنده با محیط اطراف خود گفته می شود. سازگاری در دو بعد زمانی می تواند به وقوع بپیوندد که شامل سازگاری کوتاه مدت و سازگاری طولانی مدت که در اثر موتاسیون (جهش ژنی) و گزینش صفات ژنتیکی روی می دهد.

۷- حرکت (movement) : از خصوصیات موجودات زنده است . حرکت در حیوانات آشکار بوده و در گیاهان چندان محسوس نیست به عنوا ن مثال دنبال کردن نور خورشید توسط بخش هایی از گیاه از ویژگی های حرکتی گیاه به حساب می آید. حرکت طبق آفتابگردان مثال بارز و مشخصی از حرکت گیاهان می باشد.

۸-  متابولیسم (Metabolism)  : به عنوان یکی دیگر از خصوصیات موجودات زنده ، عبارت است از مجموعه واکنش های شیمایی که باعث آزاد شدن انرژی در موجودات زنده می شود. متابولیسم  منجر به رشد ، نگهداری و تکثیر در موجود زنده می شود. دو مرحله اساسی در متابولیسم وجود دارد که شامل آنابولیسم anabolism و کاتابولیسم Catabolism می باشد. آنابولیسم عبارت است از مجموعه فرایندهای شیمایی که باعث تبدیل مواد ساده به مواد پیچیده تر می شود. که در اثر آن انرژی در ساختار مواد یاخته ای جدید ذخیره می شود. کاتابولیسم به مجموع فرایندهای تجزیه مواد آلی پیچیده به ساده تر گفته می شود. که در اثر آن انرژی موجود در مواد پیچیده آزاد می شود. شایان ذکر است که دو فرایند آنابولیسم و کانابولیسم با یکدیگر مرتبط بوده و نمیتوان آنها را به طور کامل از یکدیگر جدا کرد.

۹- هموستاز (Homeostasis) :

اصطلاح هموستاز در فیزیولوژی به معنای ثابت نگاه داشتن مواد موجود در محیط داخلی بدن (Internal environment) است اساساً تمام اندام‌ها و بافت‌های بدن اعمالی را انجام می‌دهند که به حفظ این شرائط ثابت کمک می‌کند. ریه‌ها اکسیژن مورد نیاز سلول ها را تهیه می کنند,‌ کلیه ها غلظت های یونی را ثابت نگاه می دارند دستگاه گوارش مواد غذایی اندامها را تامین می کند. مادامی که اکسیژن,‌گلوکز,‌ یون های مختلف, ‌اسیدهای آمینه و ذرات چربی به مقدار کافی و با غلظت های مناسب در محیط داخلی وجود داشته باشند سلولها می توانند به زندگی،‌ رشد و انجام وظائف خود ادامه دهند.

دکتر موسوی در ادامه در مورد سیستم­های زنده(Bio systems)  و سامانه‌ی پیچیده افزود:

سامانه‌ی پیچیده به سامانه‌ای گفته می‌شود که از اجزای کوچکتری که به هم متصل شده‌اند تشکیل یافته و رفتارهایی را از خود بروز می‌دهد که از رفتار اجزاء به تنهایی قابل استنتاج نیست. اغلب پدیده‌های طبیعی و بسیاری از ساخته‌ها و آفرینش‌های امروزین انسانی را باید تحت رده‌ی عام سامانه‌های پیچیده یا سیستمهای پیچیده (Complex (systems به برررسی و مطالعه نشست. مثال‌های فراوانی می‌شود برای این سامانه‌ها ذکر کرد: سامانه‌های اقتصاد، دستگاه عصبی، و سلول‌ها. همچنین، موجودات زنده و از جمله خود انسان و حتی کل اجزای عالم مثال‌های بارزی از سامانه‌های (سیستم‌های) پیچیده هستند. به عنوان مثال در سیستم­های زنده هنگامی‌که در یک اکوسیستم، بروز بیماری باعث کاهش یک گونه  جانوری یا گیاهی می‌شود، روی رفتار و تعداد سایر گونه‌ها که به نوعی به این گونه وابسته‌اند، اثر می‌گذارد، به نحوی که موجب کاهش گونه‌های وابسته می‌شود. فرض کنید که خرگوش توسط روباه شکار می‌شود و تنها غذای روباه در این اکوسیستم است. هنگامی که تعداد خرگوش‌ها به دلیل بیماری شروع به کاهش می‌گذارد، به دلیل کاهش تعداد شکار، تعداد روباه‌ها هم رو به کاهش می‌گذارد. همین کاهش تعداد روباه‌ها، امکان تکثیر بیشتر خرگوش را فراهم می‌کند. در ادامه، افزایش تعداد خرگوش‌ها باعث افزایش تعداد روباه‌ها خواهد شد. این چرخه یک بازخور منفی است که در نهایت به تعادل منجر خواهد شد. اما حالتی را در نظر بگیرید که کاهش تعداد خرگوش‌ها با کاهش تعداد روباه‌ها جبران نشود و خرگوش‌ها به تدریج از اکو سیستم یادشده حذف شوند. به این ترتیب نسل روباه‌ها نیز منقرض خواهد شد. این چرخه یا باز خور مثبت است که با شکار هر خرگوش تعداد آنها کاهش بیشتری پیدا می‌کند و در نهایت موجب از هم پاشیدگی اکوسیستم می‌شود. حیات در دنیا به عنوان یک پیکر واحد و به هم پیوسته دارای محیط داخلی که به آن محیط زیست گفنه می شود دارای چننین ویژگی است که هرنوع تغییری در ثبات محیط زیست منجر به تغییراتی جبران ناپذیری در سیستم و گونه های زیستی می گردد. بر اساس گزارش سازمان همکاری اقتصادی و توسعه در سال ۲۰۰۱، تقریباً تمامی عوامل تشکیل‌دهنده‌ی محیط زیست (خاک‌ها، آبها و هوا) تحت تأثیر فعالیت‌های انسان قرار گرفته‌اند و این فرایند در افغانستان بیش از هرجای دیگر دنیا مورد تخریب و نابودی قرار گرفته است.

دانشگاه خاتم‌النبیین نیز به عنوان یکی از مراکز معتبر علمی و اکادمیک در کشور، روز شنبه(۸/۸/۱۳۹۵) میزبان مهمانان محفل نقد علمی چاپ جدید کتاب « حقوق اساسی جمهوری اسلامی افغانستان»، اثر علمی دکتر عبدالعلی محمدی بود. در این محفل، پس از تلاوت آیات قرآن کریم و پخش سرود ملی کشور، دکتر سید یوسف موسوی، معاونت محترم علمی تدریسی دانشگاه به ایراد سخن پرداخته و بر اهمیت موضوع نقد و ارزیابی علمی تأکید نمود.